Mozes & Het Gouden Kalf
Uit Exodus 32: "En de Here sprak tot Mozes: Ga, daal af, want uw volk, dat gij uit het land Egypte hebt gevoerd, heeft het verdorven.
Zij hebben zich gehaast om af te wijken van de weg die Ik hun geboden had; zij hebben zich een gegoten kalf gemaakt, waarvoor zij zich hebben nedergebogen en waaraan zij geofferd hebben terwijl zij zeiden: dit is uw God, Israël, die u uit het land Egypte heeft gevoerd."
"En tot hem (Mozes) verzamelden zich al de Levieten. En hij zeide tot hen: Zó zegt de Here, de God van Israël: Ieder gorde zijn zwaard aan zijn heup en ga heen en weer door de legerplaats van poort tot poort en dode, ieder zijn broeder en ieder zijn verwant en ieder zijn naaste.
De Levieten deden naar het woord van Mozes en er vielen van het volk op die dag ongeveer drieduizend man."
Kapitalisme & Moraal
Mozes, de strenge wetgever, die in de eenzaamheid van het hooggebergte 'god' zoekt, en feestvierders, die genot en glorie, gesymboliseerd door 'een gouden; kalf aanbidden, zijn twee aan elkaar tegengestelde grootheden.
Mozes, een Egyptische prins die in de bijbel aan 'het joodse volk wordt gekoppeld, was een man die de tijd nam om zich te bezinnen op niet materialistische waarden en normen.
Die tijd wordt mensen in een kapitalistische maatschappij niet gegund. Wie zich wil bezinnen moet dat maar in zijn vrije tijd doen, nadat hij acht of zeven uur gewerkt heeft in het bedrijf van de een of andere hardwerkende, zichzelf ongelimiteerd verrijkende kapitalist - dat is de moraal van 'het kapitalisme'.
In de Volkskrant van 25-1-2003 verdedigt Frits Bolkestein – de grootvader van het Hollandse neoliberalisme - de stelling dat kapitalisme meer is dan een primitief systeem van geld- en arbeidsverdeling en daarom probeert hij aan de domme geestloosheid van een materialistisch geldsysteem een moraal te verbinden die uitstijgt boven het utopisme van fantasten die vast blijven houden aan wat hij noemt een twintigste-eeuws, antikapitalistisch 'kadaver', een begrip dat verwijst naar politieke opvattingen die rood, d.w.z. socialistiscg gekleurd zijn.
Het is een wat ongenuanceerde stellingname die je niet zou verwachten van een man die zo graag de rol van 'intellectueel' speelt.
Dat hij dergelijke uitspraken doet bewijst dat hij in feite helemaal geen intellectueel is en dat hij volmaakt maling heeft aan mensen die wel intellectueel willen zijn.
Intellectuelen zijn denkers, filosofen, bezinners, mensen die tijd nodig hebben om zichzelf geestelijk te ontwikkelen, tijd die hen NIET wordt gegeven door het kapitalisme, omdat kapitalisme uitgaat van de stelling dat elke seconde goud waard is.
Wie tijd omzet in geld is een anti-intellectueel.
Intellectuelen denken niet in termen van geld en macht. Intellectuelen denken omdat zij denken zien als een bezigheid die de mensheid geestelijk kapitaal oplevert, geestelijk goud dus, dat oneindig belangrijker is dan het duistere, materialistische goud dat de neoliberale kapitalist heilig heeft verklaard.
Dat is de reden waarom Mozes - de kluizenaar, die zich terugtrok in het hooggebergte om daar de Goddelijke Wet te ontdekken - in heftige woede ontstak toen hij bij zijn terugkomst ontdekte dat het volk dat hij vanuit de primitieve wildernis van de woestijn naar een beschaafde, rijke en welvarende wereld wilde brengen zichzelf had overgegeven aan een eredienst, waarbinnen niet de strenge Saturnale wet, maar de losbandigheid, de genotzucht en het goud centraal werden gesteld.
Er wordt in dit bijbelverhaal dus een duidelijk onderscheid gemaakt tussen oppervlakkig, collectivistisch kapitalisme (astrologisch gezien: Stier-Leeuw onverschilligheid) en hoogstaande, aan het individu geopenbaarde moraal of wet (Steenbok-Boogschutter).
Wie daarom een samenleving op wil bouwen, die gebaseerd is op een bijbelse opvatting die de profeet Mozes centraal stelt, die zal de Gouden Stier (het primitief-hedonistische kapitalisme) van zijn stenen voetstuk moeten stoten, om ruim baan te maken voor de nuchtere, pragmatische Steenbok, die inziet dat strenge, aan de individuele persoonlijkheid gekoppelde waarden en normen oneindig belangrijker zijn dan een feestje, seksueel genot en een zak met goud.
"Wat het zwaarst is", is hier de morele conclusie, "moet het zwaarst wegen"
Frits Bolkestein houdt wel van een drankje, een hapje, een nummertje en een vette bankrekening - daar heeft hij zijn leven lang hard voor gewerkt!
Maar omdat hij (hij wil per slot van rekening intellectueel zijn) ook wel inziet dat de linkse kritiek op het kapitalisme meer is dan het spookachtige gekerm van een twintigste eeuws kadaver, komt hij in het tweede deel van zijn betoog (het eerste deel was vernietiging van de vijand) aanzetten met de stelling dat het kapitalisme - hoewel bijna ideaal! - toch wel een paar ethische gedragsvoorschriften of deugden nodig heeft die kortzichtig egoïsme in toom kunnen houden.
En ja.., als je dat doet ontkom je er niet aan kadavers uit de sloot te vissen , omdat je onvermijdelijk wordt geconfronteerd met het oneindig oude Mozaische wetsdenken dat stelt dat een maatschappij mensen nodig heeft die het recht krijgen zich in de marge van de samenleving op te stellen om daar de rol van moralistische deugdenverdediger te spelen.
In de bijbel wordt aan die, in politiek- en economisch opzicht niet-productieve, groep mensen de naam Levieten toegekend, vertegenwoordigers van de stam Levi, die astrologisch gezien onder het Moederteken Kreeft valt.
Met andere woorden: Binnen het Mozaïsche denken vormen Mozes (Steenbok) en de stam Levi (Kreeft) natuurlijke bondgenoten, die de samenleving moeten beschermen tegen primitief egoïsme, onverschillige genotzucht en geldaanbidding.
Bolkestein noemt het Mozaïsche Vader-Moeder-denken een ‘stinkend kadaver’. Dat zou je een logische stellingname kunnen noemen, want binnen een (neoliberale) kapitalistische geldeconomie, waarin de tekens Stier, Leeuw en Schorpioen centraal staan, nemen de morele tekens Kreeft en Steenbok de laagste plaats in. De Steenbok wordt gezien als een 'ouwe zeur', een zeikerd die steeds een vermanend moralistisch vingertje omhoog heft, en de Kreef is een 'gevoelig watje', dat steeds maar zanikt over zorg voor arme en lijdende mensen, en aan zeurders en watjes heeft de moderne kapitalist een immense hekel - met zulke mensen kan hij geen flitsende kapitalistische snelle-jongens-samenleving opbouwen.
Het teken Kreeft als Moederteken verwijst naar de verzorgingsstaat, een idee dat binnen een wereld van sterke, snelle jongens gezien wordt als een weerzinwekkende geestelijke afwijking, waarvan de mens zo snel mogelijk genezen moet worden.
Mensen verzorgen maakt ze alleen maar lui en sloom en daarom moeten mensen worden opgejaagd - 'gemobiliseerd' om een populair-kapitalistische uitdrukking te gebruiken.
Kreeften en Steenbokken haten de termen opjagen en mobiliseren. Kreeft en Steenbok zijn ouderwetse tekens, een beetje conservatief, rustig en altijd honkvast: blijven zitten waar je zit, vasthouden wat je hebt en altijd zorgen dat je jezelf niet overwerkt.
De dichterlijke filosoof Friedrich Nietzsche merkte in de twintigste eeuw de negatieve verschijnselen van het kapitalisme al op en hij verzette zich er sterk tegen.
Dat is ook de reden waarom hij het elitair klinkende begrip 'Übermensch' ontwikkelde, de rustige, niet aan oppervlakkige gejaagdheid gebonden mens, die de tijd neemt zichzelf geestelijk te ontwikkelen.
Zonder geestelijk kapitaal - kapitaal dat je niet met goud kunt kopen - wordt de wereld een dommemansbedrijf, waarin de mens weinig meer is dan een ding dat wordt geleefd door andere dingen die toevallig de baas zijn.
In dat opzicht is Nietzsche de tweelingbroer van Karl Marx, die in zijn vroegste geschriften de geestelijke bevrijding van de mens als eerste doelstelling van het socialisme beschouwde.
Het begrip 'geestelijke bevrijding' is zowel binnen het socialisme als binnen het liberalisme naar de achtergrond gedrongen en dat kan ook niet anders, omdat liberalisme gekozen heeft voor het kapitalisme, dat bij het materialistische teken Stier hoort, terwijl het socialisme in handen viel van het tegenovergestelde teken: de Schorpioen, die net zo egoïstisch en materialistisch is als de Stier, maar die in feite veel gevaarlijker is omdat hij zijn egoïsme uit wil bouwen tot 'groepsegoïsme': geestdodend collectivisme dus, dat van de enkeling willoze uitlevering aan de staat, de leider of 'het idee' verlangt.
De tekens Stier, Leeuw en Schorpioen zijn - juist omdat ze vader- en moederloos zijn - moraalloze tekens. De bijbel – mits bekeken door een astrologische bril – kan ons dat leren!
Mensen die de bijbel serieus nemen zouden de tekens Kreeft (moeder) en Steenbok (Vader) naar voren moeten schuiven. Dat zijn geen kapitalistische of socialistische tekens. Het zijn morele tekens, hetgeen wil zeggen dat ze de positieve elementen van het kapitalisme willen koppelen aan de positieve elementen van het socialisme.
De vraag die dan automatisch oprijst is de machtsvraag: wie mag het kapitaal bezitten in een morele staat? Zijn dat een paar rijke moraalloze ondernemers (Stieren, Leeuwen en Schorpioenen)? Of is dat de staat als hoeder van de moraal en beschermer van de morele mens (Kreeft en Steenbok)?
Kapitalisme als geld- en arbeidsverdelingsysteem kan heel goed functioneren in een wereld waarin het geld niet in handen is van een paar rijke ondernemers.
Liberalisme wil mensen de gelegenheid geven creatief te zijn. Anarchisme (dat het vader- en moederdenken centraal stelt: de staat is binnen de anarchistische visie een groot gezin) wil dat ook. Daarom verdedigt het anarchisme een geldsysteem waarin elke burger een gegarandeerd minimuminkomen krijgt, zodat hij op zijn eigen manier creatief kan zijn - als zakenman, maar ook als individu dat geen geld, maar kennis, inzicht en wijsheid nodig heeft. Met utopisch denken heeft dat niets te maken…
Binnen de neoloberale kapitalistenwereld van Bolkestein is het huldigen van dergelijke anarchistische opvattingen een doodzonde. De economie kan niet draaien wanneer alle mensen vrij zijn. Alleen de kapitalist bezit het vermogen vrij te zijn. Door hem vrijer te maken zullen de onvrijen het geld krijgen dat ze nodig hebben om op een gelukkige wijze slaaf te zijn.
Wie geen slaaf wil zijn en geen deel uitmaakt van de kapitalistische elite heeft pech gehad. Hij is - volgens de logica van Bolkestein - een kadaver waar niemand enige aandacht aan besteedt…